Η «Μαύρη Χήρα», η ιστορία μιας καλλονής που αρνήθηκε να φύγει από τη Θεσσαλονίκη

Αρχοντικό Ναζιφέ: ένα εξαιρετικό κτίριο της μεγαλοαστικής αρχιτεκτονικής της οθωμανικής Θεσσαλονίκης, στις αρχές του 20ού αιώνα, στην οδό Kisla – i

Humayun 22 (Λεωφόρος Στρατού 19)

Χαζίζ Νιχάλ Ναζιφέ: Μουσουλμανοεβραία, γόνος αριστοκρατικής οικογένειας, κόρη του Απτουλάχ Αχμέτ Ραχήμ και της Ισραηλίτισας Χαβά, παιδί του Δαυίδ Ραφαέλ Σαλέμ, πιθανότατα αδελφός του ιδιοκτήτη του Αρχοντικού της Βασ. Όλγας 26 (γνωστό ως Βίλα Τζεμποργά, ιδιοκτησία του Ιταλικού Προξενείου).

Η Ναζιφέ γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1873 και στα 22 της, το 1895 έφτασε στη Θεσσαλονίκη και παντρεύτηκε τον Σουκρή Μπέη, τον λεγόμενο «Πασά του Γεντί Κουλέ». Εγκαταστάθηκε απέναντι από το Γαλλικό Σχολείο σε μια έπαυλη που έκτισε το ίδιο έτος.

Ο Σουκρή Μπέης έζησε μόνο 4 χρόνια.

Η 26χρονη πλέον καλλονή δεν πτοήθηκε, παρά τα κουτσομπολιά του κόσμου που πίστευαν ακράδαντα, λόγω της ηλικίας της και της ομορφιάς της ότι τον «πέθανε», (γι’ αυτό και την ονόμασαν Μαύρη Χήρα) και ξαναπαντρεύεται την ίδια χρονιά τον Εισαγγελέα Θεσσαλονίκης Μουσταφά Εφέντη, ο οποίος έκτισε για χάρη της τη συγκεκριμένη κατοικία στην οδό Kisla – i Humayun 22 (Λεωφόρος Στρατού 19), μια 3όροφη κατοικία με 18 δωμάτια και υπηρετικό προσωπικό με τουλάχιστον 8 μόνιμα άτομα που ζούσαν στο ημιυπόγειο!

Η Ναζιφέ διακοσμούσε το σπίτι με έπιπλα, χαλιά, υφάσματα και κρύσταλλα απ’όλον τον κόσμο, ζωγραφισμένες οροφές και μια επιβλητική μαρμάρινη σκάλα, για να φτάσει το οίκημα στην τελική μορφή του το 1906.

Ο 2ος σύζυγός της πέθανε μετά από σχεδόν 20 χρόνια γάμου, για να ξαναπαντρευτεί για 3η φορά τον Σερβομωαμεθανός Τεφήκ Χαλίλ ή Χαλίλοβιτς.

Η Ναζιφέ αγάπησε πολύ το σπίτι της όπως και τη Θεσσαλονίκη. Κατόρθωσε μάλιστα να αποφύγει την ανταλλαγή πληθυσμών μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, καθώς επικαλέστηκε τη σερβική καταγωγή της λόγω του γάμου της με τον Χαλίλοβιτς.

Πέθανε το 1941 δίπλα από το σπίτι που αγάπησε, με τις αναμνήσεις της, καθώς είχε πλέον μεγάλα οικονομικά προβλήματα.

***Η κατοικία αυτή, ένα αρχιτεκτονικό αριστούργημα, όπως γνωρίζουμε «κάηκε» μέσα στο 2018. Το κτίριο που άντεξε σεισμούς και καταστροφές, θα πρέπει να βρούμε τρόπο να το σώσουμε και να το αναστηλώσουμε. Είναι ακόμα ένα κομμάτι της ιστορίας της πόλης. ***Η φωτογραφία φυσικά είναι βγαλμένη πριν την πυρκαγιά.

Πηγές: 1. «Νεώτερα μνημεία Θεσσαλονίκης», έκδοση του 1985 του Υπουργείου Β. Ελλάδος 2. Κωνσταντίνος Σφήκας (διπλωματούχος ξεναγός)

Κείμενο – Φωτογραφία: Δημήτρης Συμεωνίδης

Thessaloniki Arts and Culture